Den koselegaste guden i pantheonet? III

Inari og revane.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

Etter å ha vore innom hinduismen, representert ved Ganesha, og egyptisk religion, representert med Bes, skal vi i dag ta turen til shintoismen med eit streiftog innom buddhismen og hinduismen i jakta på den koselegaste guden i pantheonet. Reisa er forvirrande, og mi framstilling har preg av dette, kanskje har eg  ikkje ein gong forstått alt rett, heller. Austlege religionar er forvirrande på meg, så eg stiller meg open for oppklaringar. Koseleg er det uansett.

Vi skal til den shintoistiske guden Inari, ein populær gud i Japan, der 32 000 tempel, meir enn ein tredjedel av alle shintotempla i landet, er via til han.

Inari med to kvite revar.
Biletet er henta frå denne nettsida.

Inari er ein japansk gud for fruktbarheit, velstand, risavlingar og revar, og det er revane som gjer Inari til eit koseleg syn. Fyren sjølv, eg vel å omtale han som mann i første omgang, er nemleg ikkje så mykje å sjå til. Rett nok kjem han i ulike inkarnasjonar (om ein kan bruke dette ordet på shintoistiske gudar?) som ein gamal mann, ei kvinne, ein androgyn bodhisattva, ein slange eller ein drake, og desse kan nok vere koselege nok, men det koselege med Inari er at i tempela som er via til han er statuane av han alltid flankert av kvite revar. Revane til Inari er bodbringarar for han og han vert assosiert med revar i så stor grad at i nyare japanske framstillingar vert ikkje lenger han avbilda, men i staden er det ein av revane hans som vert avbilda.

Som sagt har Inari også ei kvinneleg side, og no startar verkeleg det forvirrande. Dei kvinnelege framtoningane til Inari vert, av grunnar eg ikkje klarar å forstå, assosiert med den hinduistiske guddinna Dakini, eller Dakiniten, som igjen vert assosiert med Daikoku-ten, ein japansk, buddhistisk ris- og jordbruksgud. Og då er vi attende til revane. For Daikoku-ten vert, i fylgje Wikipedia, framstilt som ridande på ein kvit rev.[1]

Daikoku-ten rir på ein rev.
Biletet er henta frå WikimediaCommons.

Den buddhistiske guddinna(?) som rir på ein rev er altså, det kvinnelege motstykket til den shintoistiske guden med kvite revar som bodbringarar. Det er mykje eg ikkje forstår i dette, og mykje eg kan ha framstilt feil, men ein kjem uansett ikkje vekk frå at Inari legg inn ein god sjølvpresentasjon i konkuransen om å vere den koselegaste guden i pantheonet. Det vert ikkje mykje koselegare enn ein gud som alltid er flanker av ein rev eller to!

[1] Denne sida fremstiller han, mellom anna, som ein tjukk, smilande fyr. Det er forsåvidt triveleg nok, men har kanskje ikkje så mykje med revar å gjere. Japansk Wikipedia har derimot den reveridande guddommen som hovudbilete, så eg går ut i frå at det er riktig.

Ein gullbelagt munk

Yuet Kai sittjande mellom 13 000 buddhastatuar.

Medan vi er inne på lik som står på utsilling, kan det høve å ta med seg forteljinga om Yuet Kai, eller 月溪法師 for dei kinesiskkunnige mellom oss. Yuet Kai hamna også på utstilling etter at han var død, om i noko meir respektfulle former enn Angelo Soliman.

Yuet Kai vart født inn i ein rik familie i sørkina i 1878. Han var ein dyktig poet og flink med lyra i tillegg til at han studerte filosofi på eit godt universitet i Kina. Då han var 19 år bestemte han seg for å vie livet sitt til buddhismen, noko han gjorde med ettertrykk. For å vise kor bestemt han var, skal han ha skore kjøtet av to av fingrane sine, sett fyr på dette og brukt det til å tenne 48 lys framfor ein statue av Buddha. I 1933 flytta han til Hong Kong, eigentleg for å undervise, noko han også gjorde, men han enda etterkvart opp med å bygge eit stort templkompleks, Ten Thousand Buddhas Monastary eller «Klosteret for dei ti tusen buddhaane».

Dette er eit svært tempelkompleks som, som namnet hintar om, inneheld tusenvis av statuar av Buddha, i tillegg til massevis av andre statuar. Tempelet ligg langt oppe i ei fjellside og alt av materiale måtte bærast opp med handemakt. Bygginga starta i 1949, då Yuet Kai hadde runda 70 år, men han var med på å bære alt saman opp saman med disiplane sine. Sjølve klosteret tok åtte år å bygge, og det tok ti år til å få ferdig alle buddhastatuane som skulle stå langts veggane i hovudtempelet. Tilsaman vart dette rundt 13 000 statuar. Då hadde allereie Yuet Kai vore død i nokre år. Han døyde i 1965, 87 år gamal. Først vart han gravlagd i ei kiste i marka, men etter nokre månader vart han gravd opp att. Kroppen var då framleis heilt fin, og den vart mumifisert, malt med bladgull, kledd i munkedrakt og plassert i lotusstilling i eit glasmonter i tempelet, for alle å sjå. Og der sit han den dag i dag, som eit midtpunkt i eit fantastisk tempelkompleks.

Utsikten frå toppen av pagoden ned mot hovudtempelet

Klosteret ligg som sagt langt oppe i ein bratt bakke, og langs dei over fire hundre trappetrinna opp dit står det over fem hundre statuar av folk som har nådd Nirvana, såkalla arhat. Når ein har slete seg opp trappene vert ein møtt av mellom anna ein nietasjes pagode og massevis av statuar i ulike storleikar. Eit fantastisk skode som alle som er i Hong Kong bør få med seg.

Det er altså ikkje berre i Kyrkja ein finn folk som har gjeve livet sitt til høgare maktar med liv og helse og heller ikkje berre i Kyrkja ein kan finne bygg som kanskje kan verke i overkant utsmykka eller geistlege som vert balsamerte. Yuet Kai gjorde alt dette. Han gav livet sitt til buddhismen og bygde eit fantastisk tempelkompleks. Som takk for dette sit han i dag i balsamert i eit glasmonter.  

Yuet Kai vert heidra.
Foto:Øystein Skauge

Dalai Lama om fred og nedrustning

Den 14. Dalai Lama bør lyttast til.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

I går såg eg filmen Kundun som omhandlar dei første leveåra til den 14. Dalai Lama, altså han som vi kjenner som Dalai Lama, frå han var liten gut i ein landsby i Tibet til han måtte flykte til India for å unngå Mao sine styrker. Filmen var ein flott film som eg anbefalar.

I dag vart eg sittjande og bla i boka Tanker for et nytt årtusen som kom ut i 2000. I boka tar Dalai Lama for seg mange ulike emner, men det var kapittelet «Fred og nedrustning» eg vart lesande. Der fann eg, som venta, kloke tankar. Eg vil dele nokre av desse på bloggen.

Dalai Lama opnar kapittelet med å slå fast at vald ikkje løyser problem, heller ikkje såkalla forebyggjande angrep.

Forman Mao sa en gang at politisk makt kommer ut av geværmunningen. Selvfølgelig er det riktig at man med vold kan oppnå visse kortsiktige mål, men det nytter ikke å nå langsiktige mål på denne måten. Hvis vi ser på historien, finner vi at med tiden vinner alltid menneskenes kjærlighet til fred, rettferdighet og frihet over grusomhet og undertrykkelse. Det er derfor jeg tror så intenst på ikke-vold. Vold avler vold. Og vold betyr bare én ting, nemlig lidelse. Teoretisk sett er det mulig å tenke seg en situasjon der den eneste måten å forhindre en konflikt i stor skala på, er gjennom væpnet intervensjon på et tidlig stadium. Men problemet med dette argumentet er at det er meget vanskelig, for ikke å si umulig, å forutsi hva resultatet av voldshandlinger blir. Og vi kan heller ikke i utgangspunktet være sikre på at volden er berettiget. Det viser seg først i etterpåklokskapens lys. Det eneste som er sikkert, er at der hvor det finnes vold, finnes det alltid og uungåelig lidelse.[1]  

Han går vidare og drøftar kvifor folk ofte ikkje har tru på ikkje-vald som løysing og heller tyr til vald for å løyse problem. Han nemner frykt som ein grunn, og kjem også inn på ansvaret den enkelte har for å fremje fred gjennom korleis vi reagerer på det som skjer rundt oss. Så kjem han til noko eg meiner er svært viktig, nemleg heltedyrkinga av soldatar. Dette er noko vi ser overalt, anten det er i populærkultur eller i desse «Støtt troppane»-aksjonane som ein finn særleg i USA, men også her i Norge.

Den sørgelige sannhet er at vi er opplært til å betrakte krig som noe spennende og til og med noe ærefullt: soldater som marsjerer i flotte uniformer (som barn finner så tiltrekkende) med militærorkestre i spissen. Vi betrakter mord som noe forferdelig, men forbinder ikke krig med kriminalitet. Den blir tvert imot betraktet som en anledning der folk kan bevise at de er modige og dyktige. Vi snakker jo om heltene den skaper, nesten som om det skulle være slik at jo flere mennesker som blir drept, desto mer heroisk er den enkelte. Og vi snakker om det eller det våpenet som et fremragende stykke teknologi, og glemmer at når det blir brukt, vil det faktisk lemleste og drepe levende mennesker. Din venn, min venn, våre mødre, fedre, søstre og brødre, deg og meg.[2] 

Han slår vidare fast eit anna faktum, nemleg at våpena i seg sjølve faktisk ikkje kan drepe nokon. Det må til nokon som avfyrer dei. Derfor må vi byggje ned militærinstitusjonane vi har bygd opp, slik at ein ikkje har folk i posisjon til å bruke militær makt. Dette er ikkje gjort over natta, og kan kun skje gjennom eit samfunn der ein går inn for det på alle nivå.

Vi har alle en rolle å spille i dette. Når vi som enkeltmennesker avvæpner oss innvendig - ved at vi motarbeider våre negative tanker og følelser og dyrker positive egenskaper - skaper vi betingelsene for utvendig avvæpning. En ekte og varig fred vil da også bare være mulig som et resultat av at hver og en av oss gjør en innsats på det indre plan. Negative følelser er som bensin på konfliktenes bål. Derfor er det viktig at vi tar hensyn til andre og ikke gjør noe som kan være med på å gi dem lidelse ut fra en erkjennelse av at de har like stor rett på lykke som vi selv har.[3]

Dette han skriv her står i ein buddhistisk språkdrakt og tankeverd, men det bør likevel ha resonans hjå kristne lesarar. Tanken om ei indre vekst der ein gradvis vender seg meir og meir mot eit liv prega av det gode og tanken om at andre har like stor rett på lukke som oss sjølve går rett inn i det vi i luthersk samanheng kallar for «heilaggjering» og påbod som å elske nesten vår som oss sjølve. Tankane Lamaen kjem med bør derfor ikkje avfeiast som utopiske idear frå ein buddhist som lev fjernt frå verda. Det er tankar som ofte samsvarar med viktige punkt i kristen lære, og det bør inspirere oss kristne til å snakke høgare og oftare om ikkje-vald som følgje av kristen tru.

Dalai Lama går vidare og kjem med dei to viktigaste politiske grepa ein må gjere for å få ei verd utan krig. Ein må ruste ned dei enorme arsenala ein sit på rundt i heile verda og ein må avvikle våpenindustrien. Han har utvilsomt rett i dette og ein nasjon som vel å fronte seg sjølve som ein fredsnasjon burde gå føre og avskaffe både militærvesenet sitt og den skammelege våpenindusrien vi tener blodpengar på. Først då kan vi byrje å snakke om ein fredsnasjon.

[1] Dalai Lama, Tanker for et nytt årtusen, Cappelen, 2000. Side 217.
[2] Ibid. Side 220
[3] Ibid. Side 223

Don't Panic!

Dette trøystande banneret hang i Innsbruck.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

I dag er det den internasjonale håndkledagen til minne om Douglas Adams, mest kjent for å skrive den fantastiske The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.

Endå betre meiner eg bøkene om privatdetektiven Dirk Gently er. St. Isidors minne vil markere handkledagen gjennom eit sitat frå den andre boka om Dirk Gently; The Long Dark Tea-Time of the Soul.  

Tematikken på denne bloggen er oftast religiøs, noko det også er denne gangen. No er det buddhismen vi kjem innom gjennom eit av mine favorittkonsept frå Douglas Adams: Zen-navigering. Frå eigen erfaring kan eg seie at har ein køyrt seg vill, skadar det ikkje med zen-navigering. Det er ikkje sikkert situasjonen vert betre, men det skadar ikkje.

Perhaps it would save time if he went back to get his car, but then again it was only a short distance, and he had a tremendous propensity for getting lost when driving. This was largely because of his method of "Zen" navigaton, which was simply to find any car that looked as if it knew where it was going and follow it. The results were more often surprising than successful, but he felt it was worth it for the sake of the few occasions when it was both.
The Long Dark Tea-Time of the Soul, side 29 i The Dirk Gently Omnibus av Douglas Adams.