Dalai Lama om fred og nedrustning

Den 14. Dalai Lama bør lyttast til.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

I går såg eg filmen Kundun som omhandlar dei første leveåra til den 14. Dalai Lama, altså han som vi kjenner som Dalai Lama, frå han var liten gut i ein landsby i Tibet til han måtte flykte til India for å unngå Mao sine styrker. Filmen var ein flott film som eg anbefalar.

I dag vart eg sittjande og bla i boka Tanker for et nytt årtusen som kom ut i 2000. I boka tar Dalai Lama for seg mange ulike emner, men det var kapittelet «Fred og nedrustning» eg vart lesande. Der fann eg, som venta, kloke tankar. Eg vil dele nokre av desse på bloggen.

Dalai Lama opnar kapittelet med å slå fast at vald ikkje løyser problem, heller ikkje såkalla forebyggjande angrep.

Forman Mao sa en gang at politisk makt kommer ut av geværmunningen. Selvfølgelig er det riktig at man med vold kan oppnå visse kortsiktige mål, men det nytter ikke å nå langsiktige mål på denne måten. Hvis vi ser på historien, finner vi at med tiden vinner alltid menneskenes kjærlighet til fred, rettferdighet og frihet over grusomhet og undertrykkelse. Det er derfor jeg tror så intenst på ikke-vold. Vold avler vold. Og vold betyr bare én ting, nemlig lidelse. Teoretisk sett er det mulig å tenke seg en situasjon der den eneste måten å forhindre en konflikt i stor skala på, er gjennom væpnet intervensjon på et tidlig stadium. Men problemet med dette argumentet er at det er meget vanskelig, for ikke å si umulig, å forutsi hva resultatet av voldshandlinger blir. Og vi kan heller ikke i utgangspunktet være sikre på at volden er berettiget. Det viser seg først i etterpåklokskapens lys. Det eneste som er sikkert, er at der hvor det finnes vold, finnes det alltid og uungåelig lidelse.[1]  

Han går vidare og drøftar kvifor folk ofte ikkje har tru på ikkje-vald som løysing og heller tyr til vald for å løyse problem. Han nemner frykt som ein grunn, og kjem også inn på ansvaret den enkelte har for å fremje fred gjennom korleis vi reagerer på det som skjer rundt oss. Så kjem han til noko eg meiner er svært viktig, nemleg heltedyrkinga av soldatar. Dette er noko vi ser overalt, anten det er i populærkultur eller i desse «Støtt troppane»-aksjonane som ein finn særleg i USA, men også her i Norge.

Den sørgelige sannhet er at vi er opplært til å betrakte krig som noe spennende og til og med noe ærefullt: soldater som marsjerer i flotte uniformer (som barn finner så tiltrekkende) med militærorkestre i spissen. Vi betrakter mord som noe forferdelig, men forbinder ikke krig med kriminalitet. Den blir tvert imot betraktet som en anledning der folk kan bevise at de er modige og dyktige. Vi snakker jo om heltene den skaper, nesten som om det skulle være slik at jo flere mennesker som blir drept, desto mer heroisk er den enkelte. Og vi snakker om det eller det våpenet som et fremragende stykke teknologi, og glemmer at når det blir brukt, vil det faktisk lemleste og drepe levende mennesker. Din venn, min venn, våre mødre, fedre, søstre og brødre, deg og meg.[2] 

Han slår vidare fast eit anna faktum, nemleg at våpena i seg sjølve faktisk ikkje kan drepe nokon. Det må til nokon som avfyrer dei. Derfor må vi byggje ned militærinstitusjonane vi har bygd opp, slik at ein ikkje har folk i posisjon til å bruke militær makt. Dette er ikkje gjort over natta, og kan kun skje gjennom eit samfunn der ein går inn for det på alle nivå.

Vi har alle en rolle å spille i dette. Når vi som enkeltmennesker avvæpner oss innvendig - ved at vi motarbeider våre negative tanker og følelser og dyrker positive egenskaper - skaper vi betingelsene for utvendig avvæpning. En ekte og varig fred vil da også bare være mulig som et resultat av at hver og en av oss gjør en innsats på det indre plan. Negative følelser er som bensin på konfliktenes bål. Derfor er det viktig at vi tar hensyn til andre og ikke gjør noe som kan være med på å gi dem lidelse ut fra en erkjennelse av at de har like stor rett på lykke som vi selv har.[3]

Dette han skriv her står i ein buddhistisk språkdrakt og tankeverd, men det bør likevel ha resonans hjå kristne lesarar. Tanken om ei indre vekst der ein gradvis vender seg meir og meir mot eit liv prega av det gode og tanken om at andre har like stor rett på lukke som oss sjølve går rett inn i det vi i luthersk samanheng kallar for «heilaggjering» og påbod som å elske nesten vår som oss sjølve. Tankane Lamaen kjem med bør derfor ikkje avfeiast som utopiske idear frå ein buddhist som lev fjernt frå verda. Det er tankar som ofte samsvarar med viktige punkt i kristen lære, og det bør inspirere oss kristne til å snakke høgare og oftare om ikkje-vald som følgje av kristen tru.

Dalai Lama går vidare og kjem med dei to viktigaste politiske grepa ein må gjere for å få ei verd utan krig. Ein må ruste ned dei enorme arsenala ein sit på rundt i heile verda og ein må avvikle våpenindustrien. Han har utvilsomt rett i dette og ein nasjon som vel å fronte seg sjølve som ein fredsnasjon burde gå føre og avskaffe både militærvesenet sitt og den skammelege våpenindusrien vi tener blodpengar på. Først då kan vi byrje å snakke om ein fredsnasjon.

[1] Dalai Lama, Tanker for et nytt årtusen, Cappelen, 2000. Side 217.
[2] Ibid. Side 220
[3] Ibid. Side 223