Lord of the Dance

I heimen har vi i det siste høyrt mykje på ein song vi absolutt burde fått inn i den norske salmekanonen. Sangen er «Lord of the Dance» av Sydney Carter, ei perle av ein song.

Mange kjenner sikkert salmen «Da jeg trengte en neste». Personleg er eg ikkje overbegeistra for denne salmen. Tekstmessig er ho grei, men melodien vert fort ganske... langdryg... Den godaste Carter har fått med denne salmen i både den noverande og den forrige salmeboka, men om berre ein av hans songar skal vere ein del av norsk salmekanon, burde det vere «Lord of the Dance».

Først nokre ord om Sydney Carter. Han var ein engelsk visesangar som hadde ein relativt blomstrande karriere, der han mellom anna jobba saman med Pete Seeger. Han skreiv ein del liturgisk musikk og songar for kyrkjebruk, og dette vart mykje brukt sjølv om Carter sjølv var notorisk omdiskutert på grunn av sin lauslege omgang med kyrkjelege dogme. Han vart til slutt gravlagt i Church of England, men såg kanskje meir på seg sjøl som ein kveker.

Shiva som Nataraja. «Dansens herre» eller «Lord of the Dance».
Biletet er tatt av StaraBlazkova frå tsjekkisk Wikipedia og ligg
på Wikimedia Commons. (CC BY-SA 3.0)

Når han skreiv «Lord of the Dance» var det faktisk ein gamal kvekermelodi han brukte. Teksten er inspirert av ein statue av den hinduistiske guden Shiva, manifistert som Nataraja som er sanskrit og betyr «Dansens herre» eller «Lord of the Dance». I hinduistisk lære dansar Nataraja ein kosmisk dans som øydelegg verda og førebur henne på ei nyskaping, ikkje heilt ulikt kristen eskatologi.

Carter gjev tittelen «Lord of the Dance» til Jesus, og fortel om korleis Jesus dansar gjennom verda. Frå skapinga til oppstoda. Første vers i songen, der Jesus dansar under skapinga kan minne om orda frå Ordtøka 8, der visdomen leikar under skapinga. Vidare dansar han seg til stallen i Betlehem og vidare til krangel med farisearar, helbredingar, kall av læresveinar, krossfesting, oppstode og inn i liva til dei truande. Evangeliet fortalt med hinduistisk bruk av bilete. Alt med eit superfengande refreng.

Dance, dance, wherever you may be
I am the lord of the dance, said he
And I lead you all, wherever you may be
And I lead you all in the dance, said he

Sydney Carter var som sagt ikkje så nøye på å holde seg innanfor grensene for etablert dogmatikk. Han sa sjølv dette om Jesus i songen, og kanskje finn vi her ei forklaring på kvifor vi ikkje har tatt han i bruk i Norge?

I see Christ as the incarnation of the piper who is calling us. He dances that shape and pattern which is at the heart of our reality. By Christ I mean not only Jesus; in other times and places, other planets, there may be other Lords of the Dance. But Jesus is the one I know of first and best. I sing of the dancing pattern in the life and words of Jesus.

Songen er mykje brukt i engelsktalande kyrkjer. Og kvifor skulle han ikkje vere det? Dette er ein strålande salme.  Sjeldan eller aldri har vel hinduisme og kristendom blitt kombinert på ein flottare måte!

Ta deg bryet med å lese teksten her, og høyr The Dubliners spele songen i filmen under. Eg trur ikkje dei har med alle versa når dei syng han, men når ein kan melodien klarar ein jo fint å synge sjølv. Denne songen må inn i norske gudstenester!

Den koselegaste guden i pantheonet? III

Inari og revane.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

Etter å ha vore innom hinduismen, representert ved Ganesha, og egyptisk religion, representert med Bes, skal vi i dag ta turen til shintoismen med eit streiftog innom buddhismen og hinduismen i jakta på den koselegaste guden i pantheonet. Reisa er forvirrande, og mi framstilling har preg av dette, kanskje har eg  ikkje ein gong forstått alt rett, heller. Austlege religionar er forvirrande på meg, så eg stiller meg open for oppklaringar. Koseleg er det uansett.

Vi skal til den shintoistiske guden Inari, ein populær gud i Japan, der 32 000 tempel, meir enn ein tredjedel av alle shintotempla i landet, er via til han.

Inari med to kvite revar.
Biletet er henta frå denne nettsida.

Inari er ein japansk gud for fruktbarheit, velstand, risavlingar og revar, og det er revane som gjer Inari til eit koseleg syn. Fyren sjølv, eg vel å omtale han som mann i første omgang, er nemleg ikkje så mykje å sjå til. Rett nok kjem han i ulike inkarnasjonar (om ein kan bruke dette ordet på shintoistiske gudar?) som ein gamal mann, ei kvinne, ein androgyn bodhisattva, ein slange eller ein drake, og desse kan nok vere koselege nok, men det koselege med Inari er at i tempela som er via til han er statuane av han alltid flankert av kvite revar. Revane til Inari er bodbringarar for han og han vert assosiert med revar i så stor grad at i nyare japanske framstillingar vert ikkje lenger han avbilda, men i staden er det ein av revane hans som vert avbilda.

Som sagt har Inari også ei kvinneleg side, og no startar verkeleg det forvirrande. Dei kvinnelege framtoningane til Inari vert, av grunnar eg ikkje klarar å forstå, assosiert med den hinduistiske guddinna Dakini, eller Dakiniten, som igjen vert assosiert med Daikoku-ten, ein japansk, buddhistisk ris- og jordbruksgud. Og då er vi attende til revane. For Daikoku-ten vert, i fylgje Wikipedia, framstilt som ridande på ein kvit rev.[1]

Daikoku-ten rir på ein rev.
Biletet er henta frå WikimediaCommons.

Den buddhistiske guddinna(?) som rir på ein rev er altså, det kvinnelege motstykket til den shintoistiske guden med kvite revar som bodbringarar. Det er mykje eg ikkje forstår i dette, og mykje eg kan ha framstilt feil, men ein kjem uansett ikkje vekk frå at Inari legg inn ein god sjølvpresentasjon i konkuransen om å vere den koselegaste guden i pantheonet. Det vert ikkje mykje koselegare enn ein gud som alltid er flanker av ein rev eller to!

[1] Denne sida fremstiller han, mellom anna, som ein tjukk, smilande fyr. Det er forsåvidt triveleg nok, men har kanskje ikkje så mykje med revar å gjere. Japansk Wikipedia har derimot den reveridande guddommen som hovudbilete, så eg går ut i frå at det er riktig.

Den koselegaste guden i pantheonet?

Ganesha ridande på ei rotte.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

Dei ulike guddomane rundt om i verda kjem i ulike framtoningar. Nokre ser ut som menneske, nokre som dyr og nokre som heilt andre ting. Nokre er vakre, nokre er stygge, og nokre, som Ganesha, er beint ut koselege og søte. I alle fall om ein finn dei rette bileta av dei.

Det sjarmerande biletet som opnar denne bloggposten er ein burmesisk framstilling av Ganesha ridande på ei rotte, slik han har for vane. Rottar kjem seg som kjent fram over alt, og det er sjølvsagt ein praktisk eigenskap for eit ridedyr. Kven kan mislike ein gut med elefanthovud som rir på ei rotte?

Om eg har forstått min hinduisme riktig, noko som ikkje er sjølvsagt, er Ganesha son av Shiva og Parvati. Namnet hans tyder noko slikt som «Leiar for dei som fylgjer Shiva», og han er den av gudane ein skal tilbe fyrst, og er hinduane sin gud for hindringar, då vel i tydinga at han hjelper med å kome seg forbi hindringane, vil eg tru. Det at han rir på rotter og mus heng også saman med dette, for det at dei kjem seg inn overalt, viser at dei overvinn alle hindringar.

Ganesha vart fødd, eller kva ein skal kalle det, ved at Parvati laga han av laus hud frå kroppen sin. Ho var lei av Shiva, og han var verken med i «konstruksjonen» eller informert om det som skjedde. Då Shiva kom heim tok Parvati seg eit bad, og Ganesha nekta Shiva å kome inn. Han vart då rasande på guten og hogde hovudet av han. Dette var sjølvsagt ikkje populært hjå Parvati som vart rasande og truga med å utslette verda. Dei andre gudane vart livredde for dette og gjorde det dei kunne for å blidgjere Parvati. Dei lova å finne eit nytt hovud til Ganesha og at han skulle verte leiar for fylgjet til Shiva og skulle tilbedast først. Dette godtok Parvati og gudane drog ut for å kappe hovudet av det første vesenet dei fann. Dette var ein elefant, og slik fekk Ganesha hovudet sitt.

Eg har nyleg fått med meg at Tor Åge Bringsværd har skrive ei lita bok om Ganesha. Eg har ikkje lese boka, men det gav meg ein grunn til å pynte bloggen med eit bilete med det eg trur er den guden i pantheonet med trivlegast utsjånad.

Om andre har vektige forslag til guddommar med koseleg utsjånad er eg interessert i å høyre dei. Vi ser då heilt vekk frå ting som sanning, kva dei står for og slike uviktige detaljar.

Informasjonen om Ganesha er henta frå Hinduismen og buddhismen av Knut A. Jacobsen og Notto R. Thelle, s. 87-89

Tusen tegninger

Det sit langt inne å skryte av hip-hop, men Karpe Diem har laga ein song mange burde høyre og ta til seg bodskapen i. Songen går på det å vere ung og religiøs i dagens Norge. Dei to i gruppa er ein hindu og ein muslim, og songen er frå eit muslimsk utgangspunkt, då den er skreve av Magdi Ytreeide Abdelmaguid som er muslim. Videoen viser bilete frå sju gudshus frå ulike religionar, og poenget i teksten er at «Det går an å være ung og religiøs uten å være gæern. Men det er helt vanlige folk som drar på byen, så kan de dra i kirken eller moskeen eller tempelet dagen etter»

Eg har merka meg at dette er ein tekst som har appell inn i dei kristne ungdomsmiljøa eg har kontakt med, og eg vil tru at også ungdom i andre religiøse tradisjonar vil kjenne seg att i denne songen.

Noko av det eg sett særleg pris på med songen, bortsett frå at det er ein visuell vakker musikkvideo som er laga til den, er at den har i seg ein iboande respekt for ikkje berre sin eigen, men også andre religionar. «Det handler om å godta at noen har en mor som, og kanskje en far som, lærte dem noe annet om livet». Det vert ofte sagt at dei store forskjellane mellom unge i dag finn ein ikkje mellom til dømes kristne og muslimar, men mellom truande og ikkje-truande. Eg trur det er ein god del rett i dette, noko som til dømes gjev utslag i at mange kristne likar denne songen. Samstundes har ein alltid godt av å verte minna på at når ein vil ha respekt for si eiga tru skuldar ein andre å ha respekt for deira tru.

Chirag Patel, han andre i Karpe Diemm, seier dette om låta: «”Tusen tegninger” er en av, om ikke den, viktigste norske raplåta som er gitt ut noensinne. Ingen andre enn han kunne skrevet den, og den sier akkurat det som trenger å bli sagt om det å være ung og religiøs i dagens Norge..» Det kan godt vere han har rett i dette. Songen er i alle fall bra.

Hinduismen vitjar St. Isidors minne

Jaipur i India pynta for feiring. Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

I dag feirar hinduistar, sikhar og jainistar, altså stort sett heile India, og med det ein god porsjon av folka på jorda, festen dei kallar dipavali eller divali. Dipavali er ein stor ljosfest, som kan minne om vår julefeiring, i det at dette er den store festen i løpet av året og den festen som verkeleg bind saman alle. Eg fekk interesse for dette då eg såg at erkebiskopen av Canterbury skreiv dette i si årlege helsing til hinduane i samband med feiringa:

Diwali celebrates the light of knowledge overcoming the darkness of ignorance.

Det å feire at ljoset vinn over ignoransen sitt mørke, verka som ein flott sak, og noko som er heilt i anden til St. Isidors minne. Engelsk Wikipedia skildrar i korte trekk festen slik:

Vishnu i dverginkarnasjon i ferd med å vinne over  Bali.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

The first day of the festival Naraka Chaturdasi marks the vanquishing of the demon Naraka by Lord Krishna and his wife Satyabhama. Amavasya, the second day of Deepawali, marks the worship of Lakshmi, the goddess of wealth in her most benevolent mood, fulfilling the wishes of her devotees. Amavasya also tells the story of Lord Vishnu, who in his dwarf incarnation vanquished the tyrant Bali, and banished him to hell. Bali was allowed to return to earth once a year, to light millions of lamps to dispel the darkness and ignorance, and spread the radiance of love and wisdom. It is on the third day of Deepawali — Kartika Shudda Padyami that Bali steps out of hell and rules the earth according to the boon given by Lord Vishnu. The fourth day is referred to as Yama Dvitiya (also called Bhai Dooj) and on this day sisters invite their brothers to their homes.

Om eg har forstått dette riktig, noko eg på langt nær skal hevde sikkert då hinduisme har ein tendens til å forvirre meg, er altså denne festen med alle ljosa ei slags symbolsk bortdriving av ignoransen og mørke, og frammaning av kjærleik og visdom. Det er berre å ynskje hinduane til lukke med dette og hjarteleg gratulerer med dagen.

Kanskje vi også burde hatt ein dag i året der vi markerer at vi vil drive vekk ignoransen?