Gud vår Far

Dette lesarbrevet av Marianne Støylen Skauge stod på trykk i Vårt Land 4. desember 2012. Det vert også lagt ut på St. Isidors minne.

I intervju med Vårt Land torsdag 29.november hevdar Gyrid Gunnes at «det må da være et problem at for Den norske kirke når kvinner ikke orker å være prester på grunn av det patriarkalske gudstjenestespråket.» Samtidig seier ho at ho ikkje har noko godt svar på kor utbreidd hennar syn på dette er blant kvinnelege prestar i Den norske kyrkje. Det er det nok vanskeleg å svare på for dei fleste av oss, men som prest og kvinne ynskjer eg å understreke at Gunnes i alle fall ikkje talar på vegne av alle kvinnelege prestar i Den norske kyrkja når ho er skuffa over mangelen på kjønnsinkluderandre språk i den nye liturgien og karakteriserer dette som eit kjønnspolitisk tilbakeslag. Eg er tvert i mot svært glad for at den nye liturgien held fast på Bibelen sine ord, slik som Far og Son og Heilag Ande, når vi talar om og til Gud.

Eg veit heldigvis ikkje om mange andre i Den norske kyrkje som ynskjer å byte ut treeiningsformelen «Faderen og Sonen og Den heilage ande» i dåpsliturgien, men eg synst likevel at det er urovekkjande mange som brukar, eller kan tenkje seg å bruke, det ein må sjå på som alternative treeningsformlar, slik som Gunnes sitt døme, «i Skaperens, Forløserens og Livgiverens navn», eller på andre måtar seier at vi må kunne bruke andre ord for Gud enn dei vi finn i Bibelen. Etter kva slags kriterier skal vi kunne lage og bruke andre namn på Gud?

Vi tiltalar Gud som Far, men å poengtere at Gud ikkje er mann, og utanfor våre kjønnskategoriar vil eg seie er å slå inn opne dører. Å omtale Gud som mann er blasfemisk hevdar Gunnes. Her er det viktig å halde tunga rett i munnen. Å omtale Gud som «Far» er kristent språk, men å seie at Gud er mann er blasfemisk. Akkurat dette er neppe særleg kontroversielt. Men at Gud ikkje er mann, tyder det at vi like godt kan tiltale han som «mor» eller andre feminine eller upersonlege nemningar? Det er ikkje vi som namngjev Gud. I den kristne trua er det eit heilt sentralt punkt at Gud har gjeve seg til kjenne for oss menneske, og openberra seg og sitt namn for oss.

Eg tykkjer det er interessant å sjå korleis nettopp det tradisjonelle kristne språket om Gud faktisk kan fungere som ein kritikk av det patriarkalske samfunnet. Teologen Jane Williams har i boka «The Forgotten Trinity» peika på at «Far» i Bibelen vert brukt på ein slåande ikkje-patriarkalsk måte. I Det gamle testamentet ser vi døme på dette i Jer 31,9 der vi høyrer om faren som ser etter barnet og leiar det slik at det ikkje snublar og i Jes 64,7-8 der Israel kan be Gud om å syne miskunn i staden for harme, fordi Gud er far for dei. Som Williams seier er det som dei her appellerer til Gud si «mjukare» side. I Joh 14,9 seier Jesus: «Den som har sett meg, har sett Far» og i Matt 11,27 «Ingen kjenner Sonen utan Far; og ingen kjenner Far, utan Sonen og den som Sonen vil openberra det for.» Dette viser oss at det er Jesus åleine som kjenner Far, og farskap vert definert for oss av Jesus som kom og tok på seg ein tenars skapnad og døydde på krossen. Det er ikkje vi sjølve som skal ta våre biologiske eller sexistiske bilete av «far» og henge desse på Gud. Kyrkja har aldri kalla Gud berre «Far». Dette har alltid vore ein kortversjon av «vår Herre Jesu Kristi Far», uttrykket som vi finn så ofte i brevlitteraturen i NT. Vi forstår «Far» på bakgrunn av den nemnte Sonen, Jesus Kristus, han som er den einaste som kjenner Far og som byd oss inn i fellesskapet dei deler og lærer oss å be «Vår Far».

Marianne Støylen Skauge
Prostiprest i Nordhordland