Svensk Madagaskar

Nesten ein svensk koloni.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

Vi skal igjen til den heller sørgelege svenske kolonihistoria. Denne gongen ser vi på korleis koloniseringa av Madagaskar gjekk. Det kjem vel kanskje ikkje som ei overrasking at Madagaskar aldri vart svensk...

På byrjinga av 1700-talet var det eit stort piratsamfunn på Madagaskar. Desse hadde etterkvart kome opp i ei knipe, då dei ikkje var beskytta av nokon konge med tilhøyrande flåte, så i 1714 tilbaud 1400 piratar frå Madagaskar seg å stille med 25 skip til hjelp i Sverige sin krigføring i Russland. Som takk ville dei stå under den svenske kongen sitt vern. Dette rann ut i sanden, og piratane snakka ein stund med Danmark, før det igjen vart futt i planane med Sverige.

I 1718 var to utsendingar for piratane i Strömstad for å forhandle med svenskane. No var planane større. Piratane forslo at mot at den svenske kongen beskytta dei skulle dei oppgje piratverksemda og i staden drive handel med Kina for svenskane. I tillegg skulle dei gjere Madagaskar til svensk koloni og sende svenskekongen ei flåte med bemanna skip for å styrke den svenske marinen. Dette var ein avtale Karl XII ikkje kunne seie nei til. Ein av piratane, James Morgan, vart gjort til svensk adelsmann og blei utnemd til guvernør av Madagskar.

Saman med ei gruppe svenske offiserar sette dei no kursen mot Madagaskar for å starte arbeidet med å etablere den svenske kolonien. Dei dro avgarde, men måtte stoppe på vegen for å utruste skipa sine skikkeleg for den lange turen. I løpet av denne prosessen døydde Karl XII. Dei svenske styresmaktene vart no i stuss om kva dei skulle gjere. Nokon ville ikkje ha noko med piratar å gjere, medan andre såg det som bra for riket og i tillegg bra at dei omskulerte piratane. Svenskane brukte såpass lang tid på denne nølinga at piratane frå Madagaskar byrja å få kalde føter og hadde kome i økonomiske vanskar.

På grunn av nølinga og pengeproblema måtte det sendast nye skip frå Sverige. Dette tok tid, og i mellomtida flytta piratane seg litt rundt i Spania. Til sjuande og sist drog det så mykje ut i tid at den svenske offiseren som hadde ansvaret for ekspededisjonen, då han endeleg fann piratane att, bestemte seg for at dei hadde kome så langt ut på året at det var  for farleg å segle rundt Afrika. Han segla derfor heim til Sverige. Prosjektet var dermed i praksis over.

Ettersom tida gjekk, vart situasjonen for piratane på Madagaskar stadig vanskelegare. Dei var under angrep frå engelske, franske og portugisiske skip, og mesteparten av den mektige piratflåten var vekke rundt 1724.

Svenskane gav faktisk ikkje heilt opp. I 1726 hoppa dei på endå eit Madagaskar-prosjekt. Dette likna litt på «Boltholm»-saka i det at det dukka opp ein mann med ei god historie og fekk svenskane på kroken. No var det ein mann som hevda han hadde vore fange hos piratane på Madagaskar. Han sa at piratane sette den svenske kongen høgt og hadde stor respekt for det svenske folket, og derfor var det fornuftig for svenskane å slå seg ned på øya. Fleire personar høgt oppe i det svenske systemet sette inn økonomiske ressursar på å realisere dette prosjektet, men dei klarte ikkje skaffe nok pengar til å gjere noko, og også dette rann ut i sanda, og med det heile det svenske kolonieventyret på Madagaskar.

Kjelder
Herman Linqvist - Levande Historia, «Svenska kolonier» (Podcast 18. oktober 2010)
Dick Harrison, «Kunde Madagaskar ha blivit svensk koloni?»
Michael Wanner, «The Madagascar Pirates in the Strategic Plans of Swedish and Russian Diplomacy 1680-1730»