Bryggeri til spottpris

Ein ukjent kunstnar mala rundt 1650 tulipanhandlarar.
Biletet er henta frå Wikimedia Commons.

Tulipankrakket i Amsterdam i 1637 er ei absurd historie, som no nokre hundre år seinare er relativt god underhaldning, sjølv om det sikkert ikkje var like gøy for dei som sølte vekk formuen sin på verdilause tulipanlaukar...

Det som skjedde var at tulipanen hadde blitt innført til Europa, sansynlegvis rundt 1550. Blomen vart  enormt populær, noko som gjorde at prisen gjekk opp. Folk oppdaga at dei kunne tene pengar på dette, og ein byrja etterkvart å kjøpe lauk, og også lauk som endå ikkje var produsert. Enorme summar var i rundgang for å kjøpe og selge blomar som ofte ikkje eksisterte anna enn i fantasien. Dette måte ta slutt, og det gjorde det med brask og bram i februar 1637. Då var det plutseleg ingen som turte å kjøpe fleire tulipanar, og prisane sank som ein stein.

Då hadde spekulantar drive prisane oppover til absurde nivå. Ein årsløn for ein fagarbeidar låg på den tida på rundt 150 gylden. I 1636 vart ein einaste tulipanlauk kjøpt for 2500 gylden! Den dagen krakket kom, vart eitt pund lauk auksjonert vekk med ein startpris på 1250 gylden. Ingen ville kjøpe, og dermed var katastrofen eit faktum. Folk sat att med verdilause tulipanlauk i staden for pengar, eller hadde skrive under kontraktar som forplikta dei til åkjøpe tulipanar til langt over den prisen dei var verdt. Eit skikkeleg krakk, altså.

Men kvifor skriv plutseleg St. Isidors minne om finansbobler og blomar, spør ein seg kanskje no. Det er jo ikkje slikt ein brukar å lese om her. Og det er rett. Sjølv om historia om tulipankrakket er artig nok, så har ikkje denne skrivaren nok økonomisk kompetanse til å forklare krakket godt nok, til at krakket i seg sjølv er stoff for St. Isidor. Men det var ein liknande galskap i Frankrike nokre år tidlegare, og der kjem vi innom eit område St. isidors minne kjenner seg meir heime. Øl.

I 1608 skal det ha gått endå villare for seg i Frankrike. Også der var det tulipanar som gjorde folk gale, og ein mann må ha vore særleg gal. Han skal ha solgt bryggeriet sitt, eit framgangsrikt bryggeri som skal ha vore verdt 30 000 franc (kva nå det vil bli i dag?) for ein einaste tulipanlauk. EIN lauk!

Denne forteljinga kan rett nok vere ein avisand, men ein skal som kjent ikkje la sanninga kome i vegen for ei god historie. 

Om nokon har eit heimebryggeri dei vil bli kvitt, kan eg tilby fem posar tulipanlauk i betaling.

Kjelder
Wikipedia, Levende historie 2/2007 og desse to bøkene. [1][2]