Biblioteket skuffar ikkje

For å lese meg opp på arbeidsplassen min, og samstundes finne ei god kjelde for ein aldri så liten utviding av artikkelen om Meland kyrkje på Wikipedia, stakk eg innom biblioteket på Frekhaug for nokre dagar sidan. Etter litt om og men viste det seg at dei hadde den boka eg var på jakt etter. Meland kyrkje gjennom tidene utgjeve av Meland sokneråd på 60-talet. Og for ei utgåve!

For det fyrste var den ikkje innbunde. Og ikkje nok med det. Det var heller ikkje gjort noko forsøk på å hefte saman sidene. Dei kom i dei småhefta dei kjem i frå trykkeriet. Men det stoppar ikkje der. Sidene var heller ikkje skåre opp. Så i går kveld sat eg og skar meg gjennom rundt 160 sider om Meland kyrkje. Eg har ikkje fått lest i boka endå, men eg ser fram til å verte den første som gjer det.

Endå ein gong har altså biblioteka her i området gjort meg overraska over kva dei har i magasina sine.

Kvinnelege prestar døyr tidlegare enn menn

Kristeligt Dagblad i Danmark gjev oss i dag ein sak som rett og slett er sjokkerande. Det viser seg at kvinnelege prestar i Danmark døyr tidlegare enn mannlege prestar. Dette er ein tendens som er stikk motsett av korleis det er i resten av samfunnet, der menn døyr før kvinner.

Kva i alle dagar kan dette kome av? Kan det vere tilfeldig, eller er dette eit resultat av at noko er hakkande gale i Folkekirken? Ein kan sjølvsagt håpe på at dette er tilfeldig, men eg trur ikkje det er det. Eg trur dette kjem som eit resultat av at høva for kvinnelege prestar ikkje er slik dei burde vere.

Kristeligt Dagblad skriv at det er eit likestillingsproblem i kyrkja i Danmark, og at det er langt fleire menn enn kvinner i leiande posisjonar.

Det hadde vore spanande å sett slike tal for Den norske kyrkja. Eg trur vi nok er flinkare på likestilling her enn i Danmark, utan at det er noko eg har og no kan slå i bordet med prov på. Men uansett om vi er betre, trur eg ikkje det er bra nok her heller.

Eg trur vi må sjå denne avsløringa frå vår systerkyrkje som ein vekkjar for oss også. Vi kan ikkje kvile og tenkje at vi har full likestilling i kyrkja og at dette ikkje angår oss. Samfunnet i Norge og Danmark har mykje likt med seg. Der kvinner i Danmark dreg mykje av lasset heime, gjer dei det i Norge også, og der dette slit ut dei danske prestane, gjer det det i Norge også.

Vi har ikkje nådd likestilling i kyrkja før kvinner og menn har den same mengda påkjenningar i tenesta og i heimen. Denne saka frå Danmark bør få konsekvensar for Den norske kyrkja. Det bør føre til at vi finn ut korleis det faktisk er her, og at vi tar likestilling på alvor att. Kanskje har rett og slett det at vi etterkvart har fått ein tilnærma lik kjønnsdeling i bispekollegiet vorte eit dekke for dei utfordringane vi framleis har for å kome fram til full likestilling i kyrkja?

Eit interessant apropos i denne samanhengen er at medan det kryr av mannlege prestar på Wikimedia Commons, er det nesten heilt umogeleg å finne bilete av damer.

Ny valuta i London

Aftenposten gav oss ein artig sak i går kveld. I Brixton i London har dei laga sin eigen valuta som berre kan brukast i bydelen. Målet er å få lokalbefolkninga til å bruke pengane sine i nærområdet i staden for å bruke pengane sine i sentrum av byen og i kjedebutikkar. Dei meiner også at dette er miljøvenleg, då dette skal føre til mindre transport av varer.

Dette er ein kjempeide! Kanskje funkar dette. Kanskje kan det redde det lokale næringslivet og kanskje er det faktisk bra for miljøet ved at det vert mindre transport av dette. Eg trur i alle fall at det er bra for lokalmiljøet og for nøringslivet i Brixton. Og det trekk heilt sikkert turistar til bydelen. Dessutan er alle tiltak som gjer at små, sjølvstendinge butikkar og andre næringsdrivane får eit føretrinn forran dei store kjedane av det gode.

Kanskje vi skulle gjort noko slik her i Nordhordland. Tenk om vi kunne hatt "Strilekrona" som berre kunne brukast i Nordhordland. Det ville kanskje stoppa handelslekasjen til Bergen og gjort at vi kunne klart å etablere spanande nisjebutikkar i Knarvik og andre stader. Kanskje vi kunne fått meir mat produsert på gardane i nærområdet her av det dei sjølve produserer? Pølser, fiskemat og alt mogeleg godt. Kanskje vi kunne fått eit styrka kulturliv med scener og arenaer som tar strilekroner og som gjev lokale kunstnarar i alle mogelege kunstartar større mogelegheiter til å vise fram kunsten sin.

Eg er ikkje økonom, og berre draumer, men eg likte denne tanken.

Den heilage Johannes av Damaskus

I dag, 4. desember, er det minnedag for Johannes av Damaskus. På pulten min på kontoret har eg eit ikon av han saman med St. Maximus, to av dei største forsvararane og forklararane av kristen tru og lære, for å minne meg om kva det er vi som kyrkje skal stå for.

Minnedagen til Johannes er noko å hugse på for alle kristne. Johannes var, som namnet seier, frå Damaskus, men påverknaden hans på kristendomen er langt større enn berre til Midtausten.

Johannes skreiv over 150 verkar om teologi, om religiøs utdaning, om hagiografi (Læra om dei heilage) og om filosofi. Han skreiv den første samanfatningen av kva kristen tru er, ei bok eg kan anbefale alle på det sterkaste. Det var den første samanfatningen, men ikkje mange har klart å gjere det betre etter han. Han var ein ivrig motkjempar mot monofysittane som hevda at Jesus berre hadde ein natur, og han var ein av dei største hymnediktararne kyrkja har hatt nokon gong. Fleire av hans songar vert framleis brukt av våre ortodokse søsken.

Det han kanskje er best kjent for i vesten, var at han var ein av dei strekaste forsvararane for bruk av bilete i gudstenester og kyrkjer under ikonoklasmen. Det var i denne strida han formulerte orda som seinare har vorte så snetrale i kristen forståing av kunst:

Det er ikke bildet vi tilber, men det som det representerer; æren som blir bildene til del, går til den ene Gud som er avbildet

Johannes døydde rundt 749, sansyynlegvis rundt den 5. desember. Utan han hadde ikkje Kyrkja sett ut slik ho gjer. Vi treng å hugse Johannes av Damaskus for at kyrkja skal halde seg i den rette trua som Johannes kjempa så hardt for for 1300 år sidan.

Bibliotek

Biblioteket er ein vidunderleg sak. Eg driv for tida og tenker på å utvide artikkelen om slaget på vågen i 1665 på Wikipedia. Eg stakk innom biblioteket i Bergen for å sjå kva eg kunne finne om dette. Ikkje berre traff eg på den eine bibliotekaren meir hjelpsam enn den andre, men eg fann godt med stoff også. Blandt det eg fann var det minst ein skatt og ein potensiell skatt. Den potensielle skatten er noko som verkar som om det er utdrag frå dagbøker og brev som dei britiske offiserane som var med i slaget sendte heim til England. Artige saker, men eg er ikkje heilt sikker på om det verkeleg er det det er. Det er i ein kopiert lefse som ut frå mitt kjenskap til romartal er frå 1832, og det verkar som om den som tok kopiane rett og slett har gløymt å få med seg sida der det står kva dette er. Så verdien av lefsa er vel so som so...

Den verkelege skatten var ei lita bok ei triveleg dame gjek ned i magasinet og henta for meg. Sjoslaget paa Vaagen i Bjørgvin i August Maanad 1665 millom ein Hollendsk og Engelsk Flote, utgjeve i 1907 av forlaget, eller "Bokreidar" som dei sjølv kallar seg, Maalmarknaden i Bjørgvin i 1907. Dette er gamal nynorsk! Høyr berre korleis forfattaren, ein lege ombord i den nederlandske flåten, skildrar starten på slaget:

Ved 6 Timen løyste dei med laust Krut eit Skot, som var Teiknet til Aasokni, og samstundes gaavo dei oss dat fulla Lag or 400 Stykki med slik Brest og Dyn, at dat var som Himili og Jordi øyddist; Kulorna flugo uteljande og surrande um Øyro vore og dat small og brast i kvart eit Skip og i Alt som ombord var, og sjølve Sjoen syntest sjoda og bulla; do hadde me til vor store Undring ikkje meir en 2 Daude.

Om det er mykje til Wikipedia i boka, veit eg ikkje, men artig er ho!

Kyrkjeleg klimakamp

Vårt Land skriv at Folkekirken får kritikk for å ringje med kyrkjeklokkene som ein markering av at ein må gjere drastiske tiltak for å avvergje klimakatastrofe. Mellom anna seier Hans Engell frå Det Konservative Folkeparti at dette er "en åpenbar tapersak for biskopene og for den danske folkekirke" og at "det virker som deler av folkekirken bevisst søker konfrontasjon i en sak som ikke er særlig viktig", seier han før han konkluderer med at "Dette stiller kirken i et betydelig dårlig lys". Liknande haldningar vert fronta av fleire personar i artikkelen.

Ein kan undre seg over kva denne Hans Engell vil sjå på som ein viktig sak når klimakrisa ikkje er ein viktig sak....

Helle Ib i Berlingske Tidene tar det vidare og seier "Det kan godt hende prester og biskoper tenker at det er et allmennmenneskelig ærend å redde klodens tilstand, men dette handler til de grader om storpolitikk: om fordeling av verdens goder mellom rike og fattige land, om hvor mye vi skal investere i å få et renere miljø". Ho hevdar at ein "sier indirekte at de som ikke støtter klokkeringing ved klimatoppmøtet, ikke er gode mennesker. Hvis det å gjøre det gode og nestekjærlige får et bestemt uttrykk med politiske undertoner, mister kirken sitt skjær av partipolitisk nøytralitet."

Ib meiner altså at sidan klimaspørsmålet er storpolitikk bør kyrkja halde stilt om kva den meiner, og det verkar som om det er ein underliggjande premiss i hennar tanke at kyrkja skal vere nøytral.

Her er eg hjarteskjærande ueinig. Ei kyrkje som er nøytral i politiske spørsmål, er ei tannlaus kyrkje som ikkje oppfyller si misjon om å spreie evangeliet. Ib seier "partipolitisk nøytralitet", noko som kan vere eit mål, men klimasaken er ikkje partipolitikk, men storpolitikk som ho heilt riktig påpeiker. I storpolitikk som dette er kyrkja pålagt av Jesus å seie sitt. Evangeliet har politiske implikasjonar som vi som kyrkje må ta på alvor. Likeverd for alle menneske er ein kjerneverdi i kristendomen. Gud skapte oss alle med like stort verd, og vi som kristne er kalla til å forsvare dette menneskeverdet. Kyrkja må rope ut om det som trugar menneskeverdet. Klimakrisa er ein slik sak. Klimaendringane går i liten grad ut over oss i den rike delen av verda. Dei det rammar hardast no er dei som bur på øyene i Stillehavet, dei som vert ramma av tørke eller flaum som resultat av tempraturendringa osb. Desse må vi som kyrkje rope høgt om. Vi må lyfte dei fram og seie at for deira skuld må vi gjere det vi kan for å snu klimaendringane.

Kyrkja vel ikkje denne saken for å provosere og kyrkja går heller ikkje utanfor sine rammer. Kyrkja er i sitt vesen politisk og ikkje nøytral. Fordeling av goder mellom rike og fattige og korleis vi skal klare å redde klimaet er og skal vere kyrkja sin kamp, slik det også må vere alle gode krefter i samfunnet sin kamp. At danske politikarar meiner det er uviktig og ein dårleg sak får so vere.

Sjølv skal eg ha gudsteneste på søndag der vi skal be for klimaet og ringe tolv slag med kyrkjeklokkene for å minne oss på at vi er i tolvte time om vi skal redde jorda. Kva anna kan ein som kyrkje gjere når Jesus i preiketeksten på søndag gjer desse orda frå Jesaja til sine eigne?

Herrens Ande er over meg,
for han har salva meg
til å forkynna
ein gledebodskap for fattige.
Han har sendt meg for å ropa ut
at fangar skal få fridom,
og at blinde skal få sjå,
for å løysa dei trælka or tvang
og ropa ut eit nådeår
frå Herren.

Den vidunderlege verda av fri programvare

Ei hending i det siste har endå ein gong gjort det klart for meg for ei vidunderleg verd fri programvare skapar for oss. Eg har i rundt eitt år brukt Ubuntu som mitt primære operativsystem. Eg har ein liten notebook som ikkje var så glad for oppdateringa til Ubuntu 9.10, så då såg eg ikkje anna råd enn å få inn eit anna operativsystem. Valet vart Xubuntu, ein Ubuntu-utgåve laga særskildt for denne type, små maskiner. Installeringa gjekk etterkvart greit, om enn med nokre små pussige innslag som at eg til dømes måtte gå via Windows for å leggje inn ein annan distrubusjon av Linux, og det sedvanlege innslaget av panikk i det ein ikkje er heilt sikker på om partisjoneringa er slik den burde. Nok om det. Xubuntu kom inn på maskina, og gleda i heimen var stor. Denne gleda tok brått slutt då eg skulle logge meg på nettverket. For fyrste gong med ein instalasjon av Linux hadde eg problem med ein drivar, så nettverkskortet fungerte rett og slett ikkje. Etter litt leiting på eit linuxforum fann eg ut at eg ikkje var den einaste som hadde dette problemet, og eg fekk fiksa det i løpet av nokre minutt. Maskina var då igjen oppe og gjekk slik den skulle. Det er sjølvsagt mogeleg at det kan kome problem eg ikkje har møtt på endå, men dei sorgene tar eg eventuelt då.

Det som gledar meg med dette, er kor enkelt og greit det er å fikse opp i feil og tabbar. At eg i eit innfall av idioti trudde at maskina skulle takle eit operativsystem den ikkje var klar for, vert enkelt og gratis fiksa opp. Tenk om eg skulle halde meg til Windows. Då kunne ein slik operasjon fort ha kosta meg fleirfaldige hundrelappar, og arbeidet for å få drivarar til å virke i Windows kan vere eit sant mareritt. Maskina mi på kontoret slettar til dømes drivarane til den eine printaren vi har der på fast basis. Kva som inspirerar den til denne hatkampanjen mot printaren er ikkje kjent.

Kvifor ikkje fleire går over til meir fleksible operativsystem som både er gratis og ikkje krev at ein til ein kvar tid har den mest moderne teknologien på hardwarefronten er for meg eit mysterium.

Dagbladet slår til

Astrid Meland i Dagbladet slår til med ein artikkel som har det spanande namnet "Her er årets Bibel". Årets Bibel viser seg å vere ein teikneserieutgåve av 1. Mosebok. Ikkje noko særleg spesielt, altså. Eg titta på den amerikanske utgåva av denne teikneserien for ein stund sidan, og vurderte sterkt å kjøpe den. Eg gjorde det ikkje, men ikkje fordi det skulle vere noko sjokkerande med utgåva, slik det verkar som Meland og Dagbladet trur. For det er ikkje grenser for kva ein kan finne i 1. Mosebok: "Mye bryst og bein i Første Mosebok, som vanlig bare for voksne." skriv forfattaren av artikkelen. At denne boka i Bibelen er full av historier som er spekka med vald og umoral burde ikkje få nokon til å verte overraska. Heller ikkje at "Eva og Adam har blitt mennesker av med ansiktsuttrykk som avslører at de frykter Gud, er sjalu, manipulerende, liker sex, har smerter, gråter og smiler." (Sic) Alt dette er ting ein kan lese i Bibelen. Dagbladet legg fram dette som om dette er sjokkerande nyhende og at ein aldri før har hatt kunnskap om kva som står i Bibelen. Dette er sjølvsagt feil. Om Dagbladet sin journalist liker teikneserier betre, og av den grunn ikkje har kome seg gjennom 1. Mosebok i skriftutgåve tidelegare, kom Bibelselskapet med den glitrande Mangabibelen i fjor, så sjølv om ein kun held seg til teikneserieformatet er dette gamalt nytt. Kvar var forresten sensasjonsoverskriftene i Dagbladet då Mangabibelen kom ut? Bibelen i teikneserieform med både nakne damer og drap...

Om ein for ein lita stund gløymer Dagbladet sitt tabloide forsøk på å lage sensasjonsjournalistikk av noko som ikkje er ein sensasjon i det heile, og heller ser litt på innhaldet i det som står i artikkelen, er dette skrale greier. Korleis kan ein skrive ting som: "Han har også satt seg inn i bibelforskningen, og er opptatt av alt som har gått tapt i Bibelen gjennom mer enn 2000 år med stadige endringer i teksten utført av prester med politisk motiv. Hvor ble det av matriarkatet, for eksempel?"? Har ein sett seg inn i bibelforskninga veit ein at det ikkje har blitt utført stadige endringar av teksten gjennom 2000 år. Sidan Dagbladet tydelegvis kjenner til dette, burde dei heller skrive ein sensasjonssak om dette... Og dette matriarkatet er absolutt ein sensasjon. Matriarkalske kulturar har ein ikkje mange av i verda. Om ein skulle ha matriarkalske trekk i Bibelen, er dette absolutt verdt ein sensasjonssak. Særleg om dei er fjerna. Utsegnet står og i ein pussig kontrast til det vi finn seinare i artikkelen "Den er blitt utviklet gjennom mange slektsledd før Bibelen var ferdig rundt 600 f.Kr. og er et av de eldste verkene vi har, i tillegg til Homer." Var Bibelen ferdig rundt 600 f. kr? Kva med alle endringane dei siste 2000 åra? Kva med Jesus? Han levde så vidt eg hugsar ein stund etter 600 år før sin eigen fødsel...

Ein kan verte skremt av kva Dagbladet vel å setje sin logo på.

St. Isidor

St. Isidor var biskop i Sevilla rundt år 600. Han var ein lærd mann som var svært respektert i si samtid. Han skreiv fleire verk, både om kyrkjelege tema og om historie. Han sette seg mellom anna føre å samle summen av all kunnskap i verda i eitt verk. I 2002 vart han anbefalt av Paven sitt råd som skytsheleg for internett. Kven andre høver då betre som ei namnekjelde for ein blogg som mest sansynleg kjem til å omhandle tema som kyrkje, wikipedia og samfunn? Les meir om Isidor av Sevilla på Wikipedia.